Met eikenhout en instantkoffie
Vakmanschap ontmoet een stukje geschiedenis
Het werken met historische parketvloeren vereist naast deskundigheid nog iets anders: geduld. Jarek Gawina brengt niet alleen zijn vaardigheden en de deugden van een parketlegger in zijn eigen werk in, maar geeft ze ook door aan de jongere generatie. Wij hebben de meesterparketlegger in Warschau ontmoet om meer te weten te komen over een doordacht vak in een snel veranderende tijd.
Jarek Gawina
Meesterparketlegger
Pas na enkele jaren in de bouwsector te hebben gewerkt, ontdekte Jarek Gawina zijn liefde voor het beroep van parketlegger. Tegenwoordig geeft hij als vicevoorzitter van de National Association of Parquet Makers in Polen kennis en enthousiasme door aan jonge ambachtslieden in de vorm van workshops, artikelen in vaktijdschriften en lessen aan technische scholen. Door zijn vaardigheden en met name zijn sociale betrokkenheid is hij een van de meest gevraagde vloerbedekkingsspecialisten in het land.
De Poolse hoofdstad Warschau bruist op deze herfstdag, en met de stroom drukke voorbijgangers begeven we ons naar onze bestemming van vandaag. Wanneer we door een zware ijzeren poort de binnenplaats van het Jugendstilhuis betreden, worden we plotseling omhuld door een aangename rust. Jarek Gawina verwacht ons al en gaat ons voor naar de tweede verdieping van het gebouw, waar hij juist bezig is met de renovatie van de historische parketvloer.
De belangrijkste les: netheid
"De werkplek moet eruit zien alsof je elk moment een klant kunt verwachten," legt Jarek met een glimlach uit als hij onze blik naar de zorgvuldig geplaatste gereedschapskisten opmerkt. Netheid op de werkplek is een van de eerste en voornaamste lessen die hij aan jonge vaklieden doorgeeft, want veel complexe stappen moeten goed op elkaar afgestemd zijn: de meesterparketlegger schuurt het parket voor, markeert defecte houtdelen, herstelt de betreffende plekken of vervangt delen en schuurt tenslotte de gehele vloer in meerdere stappen. Hij gebruikt daarbij graag de Festool Systainer als opbergsysteem. Dat de compacte organisatie niet alleen bijdraagt tot een tevredenstellend resultaat, maar ook een professionele indruk achterlaat, blijkt uit de berichten van tevreden klanten - ook na onaangekondigde bezoeken, zoals hij ons met een glimlach vertelt.
Met aandacht en liefde voor detail
Bij het werken met historische parketvloeren kunnen kleine details bepalend zijn voor het eindresultaat - daarom is het des te belangrijker om geconcentreerd en precies te werken. Het hout neemt Jarek daarbij het liefst met alle zintuigen waar: "In mijn familie heeft iedereen altijd op blote voeten gelopen", zegt hij terwijl hij over de eeuwenoude eiken vloer strijkt. Net als zijn grootvader voor hem trekt hij soms zijn schoenen uit om de subtiliteiten van de ondergrond beter aan te voelen. De goed georganiseerde werkplek helpt Jarek daarbij niet alleen om zich niet te bezeren, maar ook om zich te concentreren en te oriënteren: "Bij chaos kan je veel ontgaan", benadrukt hij, omdat onopvallende details of gebreken in het parket, zoals windscheuren, ringscheuren, gebroken hoeken, dieper liggende water- en brandplekken, soms pas bij nadere inspectie opvallen en met zorg moeten worden behandeld.
Via allerlei omwegen belandde Jarek in zijn huidige droombaan: na een mislukte relatie besloot de jonge ambachtsman, die in Duitsland houten huizen in Canadese stijl bouwde, terug te keren naar Polen en vond daar zijn nieuwe grote liefde: parketvloeren. Hij leerde de schoonheid en het unieke karakter van het parketleggersberoep waarderen en voltooide de opleiding tot de uiteindelijke meestertitel.
Via allerlei omwegen belandde Jarek in zijn huidige droombaan: na een mislukte relatie besloot de jonge ambachtsman, die in Duitsland houten huizen in Canadese stijl bouwde, terug te keren naar Polen en vond daar zijn nieuwe grote liefde: parketvloeren. Hij leerde de schoonheid en het unieke karakter van het parketleggersberoep waarderen en voltooide de opleiding tot de uiteindelijke meestertitel.
Kennis en precisie
Voor het werk met parketvloeren is gespecialiseerde kennis nodig: niet alleen de omgang met de vloerdelen zelf, maar ook de juiste voorbereiding van de ondergrond moet je leren. Als de ondervloer te vochtig is, kan de lijm loslaten of het parket zelfs doen uitzetten, omdat het hout zeer gevoelig op veranderingen reageert. Terwijl moderne vloeren gewoonlijk met elkaar worden verbonden door middel van geprefabriceerde tongen en groeven, bezitten de oude vloerdelen alleen groeven. Jarek brengt handmatig de afzonderlijk gesneden tongen in de groeven aan de lange en de dwarse zijde aan om het hout nauwkeurig in de opening in te voegen en uiteindelijk te verbinden.
Leren van de meester
Het enthousiasme voor zijn werk en de voordelen die dat biedt, deelt Jarek graag met anderen: "Ik wil jonge mensen graag dichter bij dit mooie beroep brengen", legt hij uit. De meester-parketlegger geeft zijn kennis door in de vorm van lezingen op technische scholen, is actief op sociale media en was in 2019 medeorganisator van één van de grootste parketinstallatie-evenementen in Europa dat plaats vond in Brzeg (Neder Silezië). Jarek Gawina is ook actief op sociaal gebied. Zo heeft hij vrijwillig het parket van het centrum voor kinderen met een visuele handicap in Laski bij Warschau gerestaureerd en deze activiteit gecombineerd met een bijbehorend lesprogramma.
Sinds Jarek zelf zijn opleiding afrondde, is er veel veranderd in het parketleggersvak. Het goed voorbereiden van de ondergrond, het leggen van het parket in verschillende sierlijke patronen en ten slotte het schuren en oliën of lakken van het afgewerkte oppervlak, al deze vaardigheden maakten deel uit van de vele jaren opleiding tot parketlegger. Het is een heel bijzonder beroep, vindt Jarek. Tegenwoordig is de activiteit opgesplitst in de beroepen dekvloerlegger en vloerlegger, die elk gespecialiseerd zijn in verschillende functies. Jarek zelf wil uitgebreide kennis overbrengen zodat zijn leerlingen in staat zijn om de onderlinge verbanden tussen de werkstappen te begrijpen.
Sinds Jarek zelf zijn opleiding afrondde, is er veel veranderd in het parketleggersvak. Het goed voorbereiden van de ondergrond, het leggen van het parket in verschillende sierlijke patronen en ten slotte het schuren en oliën of lakken van het afgewerkte oppervlak, al deze vaardigheden maakten deel uit van de vele jaren opleiding tot parketlegger. Het is een heel bijzonder beroep, vindt Jarek. Tegenwoordig is de activiteit opgesplitst in de beroepen dekvloerlegger en vloerlegger, die elk gespecialiseerd zijn in verschillende functies. Jarek zelf wil uitgebreide kennis overbrengen zodat zijn leerlingen in staat zijn om de onderlinge verbanden tussen de werkstappen te begrijpen.
Antieke vloeren, moderne gereedschappen
Op de sierlijke parketvloeren van het vooroorlogse gebouw voeren de moderne Festool-gereedschappen een werkwals uit en slaan daarbij een goed figuur. Jarek houdt van het contrast van oud en nieuw. "Ik weet nog hoe ik vele jaren geleden voor het eerst met een Festool CS 70 trek-/afkortzaag mocht werken", herinnert hij zich. Vooral rechte en schuine afkortzaagsneden kunnen met de trekzaag eenvoudig en precies uitgevoerd worden. Destijds heeft het systeemconcept hem ook al overtuigd, en misschien is dat wel een van de redenen waarom hij Festool tot op de dag van vandaag trouw is gebleven. "Zelfs de stofzuiger kan als transportwagen dienen, dat zorgt voor netheid op de werkplek en het ziet er gewoon erg professioneel uit", verklaart de meesterparketlegger tevreden.
Geen haastwerk en instantkoffie
"Tegenwoordig heeft iedereen haast", vindt Jarek. Als hij bezig is met oude vloeren, neemt hij daarvoor bijzonder veel tijd. In plaats van de 20 vierkante meter die in de branche gebruikelijk is, kan het zijn dat hij maar één vierkante meter op een dag afwerkt: Voor sterpatronen of complex inlegwerk, moet elk deel precies op maat worden gezaagd. Het bewerken van het oude hout in een kasteel of in een historisch paleis, centimeter voor centimeter, brengt rust in de geest. Maar soms vindt zelfs de meester een beetje snel tempo niet erg, omdat ook hij kleine trucjes kent om het werk te bespoedigen: "Als je hout met instantkoffie insmeert, wordt het optisch 200 jaar ouder", legt hij lachend uit.
