Historisch van grote waarde
Vakwerksanering uit passie
Het behoud van vakwerkhuizen is een net zo mooie als veeleisende taak. Dat mogen alleen mensen uitvoeren die hun vak verstaan. Manfred Schuler is zo iemand. Hij leidt de afdeling Vakwerk- en monumentrenovatie bij schilderbedrijf Leibrand in Schorndorf. In 2020 werd de firma op het speciale arbeidsterrein zelfs als "Schilder van het jaar" onderscheiden.
Alvast het volgende: Manfred Schuler is te jong om hem het predicaat "historisch waardevol" toe te kennen. Hij zou het echter om vakkundige redenen verdiend hebben. Wij ontmoeten hem op een bouwplaats in het centrum van Urbach, bij een bouwvallig vakwerkhuis uit de 17e eeuw waaraan meer dan 350 jaar geschiedenis voorbijgegaan is. De meesterschilder en restaurateur schijnt hier elke balk, elke baksteen en strohalm in de muur persoonlijk te kennen. Het is zijn vak. Maar ook zijn passie. Manfred Schuler beheerst als geen andere vakwerkrenovaties. De weg daarheen voerde hem van de klassieke schildersopleiding via gezel tot meesterschilder, van een klein familiebedrijf tot de firma Leibbrand naar Schorndorf, waar hij een vervolgopleiding tot restaurateur volgde. Tegenwoordig leidt hij bij Leibbrand de afdeling Vakwerk- en monumentrenovaties. In zijn team zijn permanent acht medewerkers actief, sommigen onder hen al meer dan twintig jaar.
Modern en met monumentaal oog renoveren
In Urbach heeft Manfred Schuler de historische bouwstaat beoordeeld en gedocumenteerd om het gebouw tezamen met zijn team net zo modern als met behoud van de karakteristieke elementen te renoveren. Het vakwerk is nog verbazingwekkend goed, legt hij uit. De verweerde en brosse mortel in de vakken kan men relatief eenvoudig behandelen als je de eeuwenoude leem bevochtigt. Cruciaal zijn de raakvlakken. Want hout werkt; de leem, de stenen en de kalkpleister in het vak hebben eveneens een eigen dynamiek. "Hoe je die dynamiek de baas wordt, vormt voor ons nog altijd een groot probleem." En als hij 'ons' zegt, dan bedoelt hij de schilders, de timmermannen, de architecten en monumentbeschermers. Een tandwiel moet in het andere grijpen. Zonder team kan men daar niets realiseren.
"Geen vakwerkhuis is hetzelfde, elk is uniek, doorsneeoplossingen zijn er niet."
Manfred Schuler, meesterschilder en restaurateur
Ecologisch en duurzaam bouwen
Op die manier behouden de experts zo veel mogelijk van het originele bouwmateriaal, vakken worden opnieuw opgemetseld, bij gecompliceerde geometrieën volgespoten. De oude leem wordt gedeeltelijk opnieuw behandeld en opnieuw gebruikt, de afsluitende kalkpleister zorgt ervoor dat de muren kunnen ademen. Met de accu-schuurmachine van Festool behandelt Marco Dworzak de vensters en ramen. In het afgelopen jaar heeft hij een vervolgopleiding tot schilder en spuiter voor restauratiewerkzaamheden in de monumentenzorg met succes gevolgd. Sinds tien jaar maakt hij deel uit van het team van Manfred Schuler, die zijn ervaring met plezier deelt met zijn ambitioneuze nieuwelingen.
Manfred Schuler heeft meer dan honderd projecten geleid en uitgevoerd, op een gegeven moment is hij gestopt met tellen. "Geen vakwerkhuis is hetzelfde, elk is uniek, doorsneeoplossingen zijn er niet", zegt hij. En uit zijn gezicht is duidelijk af te leiden dat hij dat geweldig en uiterst spannend vindt: "Telkens weer mijn petje af voor het vakwerk uit de toenmalige tijd. Dat was bouwfysiek doordacht en technisch uitstekend verwerkt. Nu zou men zeggen: ecologisch, bestendig en duurzaam!" Historisch waardevolle kwaliteiten die nu en in de toekomst weer alle aandacht zou moeten krijgen.
U. Leibbrand GmbH
Gustav Leibbrand richtte in 1923 de "Süddeutsche Brokatmalerei" in Schorndorf op. In 1959 stapte zijn zoon Ulrich Leibbrand in de onderneming. Sinds 1992 is Frank Krämer directeur van U. Leibbrand GmbH. Uit het schildersbedrijf ontwikkelde zich een allround dienstverlener met meer dan 90 medewerkers die het complete scala aan schilders-, stukadoors- en verfwerkzaamheden, droogbouw, interieurbouw en timmerwerk, vloerbedekkingen, balkonrenovaties en vakwerk- en monumentrenovaties bestrijkt.
